Quê hương là mùi nước mắm. Không có mùi nước mắm vùng này trội hơn vùng khác đâu. Dân vùng nào xài nước mắm vùng đó, xài từ hồi nhỏ, xài riết đâm ghiền mùi nước mắm quê mình. Xài nước mắm vùng khác họ chê nhạt mùi, nhưng dân vùng khác xài nước mắm của họ Theo cây viết có hơn 24.000 người theo dõi trên Facebook này, phở của người Nam Định có từ địa đầu Móng Cái đến mũi Cà Mau, nơi nào cũng có. Phở Nam Định mang mùi nước mắm đặc trưng của món ăn đồng biển. Nhưng bát phở không có nước mắm vẫn cứ là phở! Nước mắm là một loại gia vị lỏng có nguồn gốc từ cá lên men. Cá cơm là loại cá được dùng phổ biến nhất để làm nước mắm ở Việt Nam. Điều này giải thích tại sao một số lượng lớn các làng nghề truyền thống và nổi tiếng về chế biến nước mắm đều nằm ở các vùng ven biển và hải đảo do những nơi này có sẵn nguồn cung cấp cá cơm lớn. Cái tên "bánh xèo" bắt nguồn từ âm thanh khi lớp bột gạo "hạ cánh" trên chiếc chảo nóng và chiên đến giòn rụm. Ở mỗi vùng miền, bánh có kích cỡ và thành phần nguyên liệu khác nhau, nhờ đó mà chúng ta có rất nhiều phiên bản bánh xèo đặc sắc và ngon miệng. Tuy không rõ thời điểm ra đời, nhưng bánh xèo thường được cho là xuất xứ từ miền Trung nước ta. Giá trị thị trường nước mắm lên đến 500 triệu USD và tốc độ tăng trưởng hằng năm trên 20%. Cuộc chiến giành thị phần nước mắm khốc liệt kể từ khi nước mắm công nghiệp xuất hiện cách đây chưa đầy 20 năm. Không chỉ cạnh tranh với nước mắm truyền thống, các Nguồn nước mắm cốt được thu mua từ nhiều vùng sản xuất trên cả nước như Phú Quốc (Kiên Giang), Phan Thiết (Bình Thuận), Nha Trang (Khánh Hòa)… Sau đó sẽ được chuyển về và lưu trữ trong các bồn chứa khổng lồ lên đến 100 m3. Tổng lượng nước mắm cốt lưu trữ tại nhà máy Masan lên đến 10 triệu lít. sAem3P. Nói tới nước mắm thì ắt hẳn người Việt nào cũng biết, nhưng hỏi nguồn gốc nước mắm ở đâu thì đảm bảo phần lớn mọi người sẽ trả lời sai. Nhiều người cho rằng Việt Nam chính là cái nôi của nước mắm bởi văn hóa sử dụng nước mắm nơi đây, đa phần người khác thì tin nước mắm xuất xứ đâu đó ở vùng Châu Á. Tuy nhiên những nhận định trên đều sai hết cả rồi, muốn biết nước mắm có nguồn gốc ở đâu, mời bạn đọc bài viết dưới đây. Sự ra đời của nước mắm Theo nhiều sử sách, ở thời Đế quốc La Mã từ năm thứ 27 trước CN đã tồn tại một thứ nước mặn dùng làm gia vị được gọi là garum. Tương tự như nước mắm của châu Á hiện tại, loại nước này cũng được chưng cất bằng cách ướp cá với muối rồi ủ cho lên men. Tuy nhiên, tỷ lệ muối dùng làm garum lại ít hơn đáng kể, chỉ có 15% lượng muối so với tỷ lệ 41 hay 31 như ngày nay. Điều này khiến cho garum chứa nhiều dưỡng chất và đậm đà hơn. Có nhiều nguồn tin xác thực điều này. Cụ thể, các nhà khảo cổ đã tìm thấy nhiều tài liệu trong giai đoạn thế kỷ III đến thế kỷ IV đề cập đến “garum”, dấu vết xương cá trong một nhà máy sản xuất “garum” ở Pompeii, một thành bang của La Mã cổ đại, thuộc nước Ý ngày nay. Từ Ý, nước mắm đã lan tỏa đến Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và sang cả Bắc Phi. Một tấm khảm khai quật được từ phần nền một cửa hiệu bán garum ở Pompeii, thành phố bị núi lửa chôn vùi vào năm 79 sau CN, cho thấy nước mắm đã trở nên phổ biến như thế nào vào thời đó Cũng giống như hiện tại, nguyên liệu chưng cất mắm cũng khá đa dạng, dàn trải từ cá ngừ, cá thu, cá trống và cá mòi… Tuy nhiên, garum còn phong phú hơn ở cách chế biến khi nhiều người chỉ sử dụng nội tạng và máu của cá bên cạnh việc chưng cả nguyên con. Thảo dược hoặc lá kinh giới là nguyên liệu được chọn để thêm vào sau khi chưng cất để tăng hương vị và ngăn ngừa vi khuẩn phát triển. Ở Việt Nam hiện tại, người ta dùng mật ong hoặc chút thơm dứa để thay vai trò của những thảo dược này. Hình ảnh hũ mắm trang trí trên nền một cửa hàng Garum ở Pompeii Garum được phân tầng về chất lượng cũng như giá thành cho các đối tượng sử dụng khác nhau. Có những loại rất rẻ để ai cũng mua được, thường được dành cho nô lệ, cũng có những chai garum thượng hảo hạng dành cho giới quý tộc có thể lên đến một số tiền tương đương với 500 đô hơn 11 triệu đồng ngày nay. Cứ như thế, garum hay chính là nước mắm cổ đã trở thành một phần quan trọng trong ẩm thực và phổ biến như rượu ở La Mã thời đó. Người ta còn pha nước mắm với rượu, mật ong, dầu ô-liu, giấm hoặc thảo mộc để thành một loại nước chấm hỗn hợp. Dần dần, garum lan tỏa sang nhiều quốc gia khác, tới mỗi vùng lại được thêm thắt và biến đổi một chút để phục vụ cho người dân ở đó và trở thành một phần văn hóa ẩm thực của đất nước bản địa. Một vài biến thể của garum ở các nước phương Tây vẫn tồn tại và được ưa chuộng mãi về sau, đơn cử là Colatura di alici của Ý. Đế chế “Garum” sụp đổ Tuy nhiên, cùng với sự sụp đổ của đế chế La Mã vào thế kỷ V, nước mắm cổ đại cũng dần chìm vào quên lãng. Theo các nhà nghiên cứu, khi nhà nước La Mã suy vong, muối bỗng trở nên đắt đỏ bởi nhà nước sau đó đã đặt mức thuế rất cao cho muối. Điều này làm ngành sản xuất nước mắm lâm vào khó khăn, đình trệ rồi phá sản. Chưa kể, nạn cướp biển tràn lan cũng là một trong những lý do của việc nghề sản xuất mắm ở Tây Phương biến mất. Thiếu sự bảo vệ của nhà nước, các thành phố ven biển bị bọn cướp biển hung hăng phá hoại gần như toàn bộ, ngành chế biến thủy hải sản huy hoàng một thời cũng vì thế mà tiêu vong. Do tính chất nhạy cảm của thời kì biến động này, ngày nay nhiều nhà hàng ở Tây Phương thậm chí còn khuyến cáo đầu bếp của mình không dùng nước mắm cho các món Tây như một việc hiển nhiên. Chính vì thế mà cái tên Garum lừng lẫy một thời của đế chế La Mã ngày càng bị lãng quên và chỉ còn nằm trong phần lịch sử ít được biết đến của nhân loại. May mắn thay, nước mắm vẫn tìm được đường để tiếp tục sứ mệnh phục vụ cho tinh hoa ẩm thực của con người. Nhiều sử sách cho rằng, nhờ vào việc giao dịch và trao đổi hàng hóa với người Trung Hoa trên Con Đường Tơ Lụa từ trước đó, nước mắm đã du nhập vào phương Đông, đầu tiên là tại Trung Hoa, sau đó lan dần đến Hàn Quốc, Nhật Bản, rồi đến khu vực Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam trước khi bị “triệt tiêu” hoàn toàn ở châu Âu. Ở phương Đông, nước mắm có mặt ở Thái Lan với tên gọi “nam-pla”, ở Trung Quốc là “yu lu”, ở Indonesia là “kecap ikan”, ở Phillipines là “patis”…Và người châu Á, tất nhiên, đã rất biết cách tận dụng và duy trì “garum”, để từ đó phát triển thành những gia vị đặc trưng cho mỗi quốc gia. Vậy chắc bạn đã hiểu thật ra những giọt nước mắm đầu tiên bắt nguồn từ đâu rồi nhỉ? Vâng, châu Âu chính là cái nôi của nước mắm. Nhưng có một lẽ tất yếu là, dù có xuất phát từ đâu đi chăng nữa thì nước mắm vẫn là loại gia vị quốc hồn quốc túy của dân tộc Việt, được các thế hệ người Việt nâng niu và tự hào và không thể sống thiếu. Đúng là có khi chúng ta mỗi lần nhắc đến hai từ “nước mắm” thì trong đầu sẽ có rất nhiều mặc định về nguồn gốc hay nói cách khác là cái nôi sản sinh ra nước mắm đến từ đâu. Có người thì sẽ cảm thấy Phú Quốc chính là sự thân thuộc và được nhắc đến nhiều hơn mỗi khi nói đến nước mắm. Nhưng có người lại khẳng định cái nôi của nước mắm truyền thống chính là đến từ Phan Thiết – nơi có công thức 300 năm gìn giữ cho đến tận bây giờ. Vậy thì để đi tìm cội nguồn, cái nôi của nghề nước mắm ngon truyền thống chúng ta sẽ phải làm gì đây? Thật ra có một cách rất đơn giản để xác minh được việc này, đó là chỉ cần giải thích rõ nguồn gốc của từ “ủ chượp” mà mọi người thường nghe đến, chúng ta sẽ biết được nước mắm chính xác bắt nguồn từ đâu mà có. Giải Thích Về Thuật Ngữ Quen Thuộc Trong Nghề Sản Xuất Nước MắmLật Lại Sử Sách Tìm Hiểu Rõ Ngọn NguồnThế Rồi Những Tĩn Nước Mắm Rin Phan Thiết Ra Đời Giải Thích Về Thuật Ngữ Quen Thuộc Trong Nghề Sản Xuất Nước Mắm Trước khi tìm hiểu về nguồn gốc của nước mắm cá cơm bắt đầu từ đâu, chúng ta hãy cùng đi tìm hiểu xem vì sao người ta có thuật ngữ “Ủ chượp”, từ này có nghĩa là gì và nó bắt nguồn từ đâu. Sau một hồi tìm hiểu chúng ta thu thập được những thông tin sau Từ “Ủ chượp” có nghĩa là các thao tác của người Chăm khi làm nước mắm, quy trình này bao gồm việc rửa sạch cá, sau đó ướp muối, công đoạn ướp muối này sẽ tùy theo ý muốn của người Chăm mà bỏ mặn hay lạt, tiếp đó sẽ cho hỗn hợp cá đã ướp muối vào trong những chiếc vại bằng đất, trong tiếng Chăm được gọi là “Chsơt Chsot Thin”. Công đoạn làm nước mắm theo phương pháp truyền thống này đã được người Chăm áp dụng và làm ra nước mắm trong suốt thời gian đó cho đến khi người Kinh bắt đầu di cư vào địa phận làng chài xưa Phan Thiết, lúc ấy người Kinh cũng bắt đầu biết cách để học hỏi cách làm nước mắm của người Chăm, và tình cờ cách làm nước mắm của Chăm họ đọc chữ “Chsơt Chsot Thin” lái đi thành từ “Chượp”. Vậy là chúng ta đã có được câu trả lời rằng từ Chượp này có nguồn gốc từ đâu rồi đúng không, nó chính xác là có gốc Chăm! Dù ủ chượp thường chỉ dùng cho việc ủ cá trong vại đất nhỏ tuy nhiên vì dùng quen rồi nên ngay cả khi làm nước mắm với số lượng cá lớn và không ủ bằng vại mà là ủ trong thùng lều gỗ to thì người Kinh ở Phan Thiết vẫn quen gọi đó là ủ chượp. Và còn một phát hiện lý thú nữa, đó chính là ngay cả cái tên địa danh “Phan Thiết” thật ra cũng bắt nguồn từ Măng Thít – tiếng mà người Chăm từ xưa đã đặt cho vùng đất này. Lật Lại Sử Sách Tìm Hiểu Rõ Ngọn Nguồn Tiếp tục đi tìm từ trong những sử sách xưa để lại, chúng ta có sách Đại Nam Nhất thống chí của Quốc sử quán được lập trong thời đại của Triều Nguyễn có những thông tin rằng Từ cuối đời của chúa Nguyên thì nghề làm nước mắm cá cơm của Bình Thuận được hình thành, với quy mô khoảng năm mươi người cư trú thuộc phường Đông Quang. Trong quá trình làm nghề mỗi năm họ đã nộp về cho kinh đô sản phẩm họ làm ra được gồm nước mắm và mắm tép. Còn lục tìm theo sách gia phả của Nguyễn Phúc Tộc, thì họ mô tả trong khoảng thời gian cuối đời của chúa Nguyễn tức là khoảng thời gian chúa Nguyễn Phúc Côn 1733 – 1765 đã hình thành việc làm nước mắm. Vậy thì có thể nói tính đến nay nghề nước mắm Phan Thiết đã có ít nhất là hơn 285 năm tồn tại và phát triển. Không những thế, vào những năm đầu thế kỷ XIX, mức độ nổi tiếng của nước mắm Phan Thiết được kể lại rằng mỗi năm vào tiết Tiểu Mãn và Đại Thử, nhà Nguyễn đều sẽ dùng 3 chiếc ghe bầu lớn chỉ để chở nước mắm và hải sản khô của Phan Thiết về Kinh thành dùng dần. Xem thêm bài viết công đức của 6 vị đại gia hàm hộ nước mắm tại Thế Rồi Những Tĩn Nước Mắm Rin Phan Thiết Ra Đời Nghề nước mắm muốn được mở rộng và có thể cung cấp đủ cho cả nước thì cần phải đổi mới và tìm cách phân phối, vì hồi đó nếu muốn chở được nước mắm đi khắp các tỉnh miền Bắc Trung Nam của Việt Nam thì phải nghĩ đến chuyện bảo quản và thuận tiện cho việc mang nước mắm đi xa. Chính vì thế mà người Phan Thiết đã nghĩ ra cách làm ra cái tĩn gốm bằng đất sét rồi làm thêm nắp đậy cho chắc chắn, rồi hàn lại bằng hỗn hợp keo chắc chắn gồm vôi trộn nước, dây tơ hồng và mật đường, vậy là có thể yên tâm chuyên chở nước mắm đi khắp nơi rồi. Tinh ra thì mỗi chiếc tĩn gốm cũng nặng tầm 3,7 lít, bên ngoài có buộc thêm dây được bện bằng lá khô để người dùng có thể xách và khiêng đi về… Còn chuyện về lịch sử của những chiếc ghe bầu Phan Thiết – vật dụng giao thương đi lại cũng như chuyên chở nước mắm xuôi ngược khắp nơi, thì nó chính xác được xuất xứ là ghe bầu của xứ Quảng, nhưng khi thâm nhập vào Phan Thiết đã được cải tiến lại bởi những thợ thuyền Mũi Né mà thành ra ghe bầu như bấy giờ. Họ cải thiện để làm sao khi ghe bầu cập bến thường sẽ không cập sát mà cách được bờ vài thước, rồi sau đó người lái ghe sẽ dùng một tấm ván dài để bắc từ ghe lên bờ làm. Bởi thế mới có chuyện khi những người thợ chuyển nước mắm lên ghe bầu, người ta hay dùng một chiếc đòn gánh dài bằng tre, hai đầu đòn phải buộc những chiếc dây dừa thật tốt, mỗi dây chừa một đoạn dài khoảng 30 – 40 cm, đầu còn lại của dây buộc đoạn cật tre nhỏ dài chừng 20cm theo cách buộc chữ T. Để đưa những tĩn nước mắm ngon nguyên chất lên ghe bầu, người ta móc chéo dây tĩn vào đoạn cật tre hình chữ T rồi gánh chạy lên ghe. Cũng chính vì điều này mà đã xảy ra không biết bao nhiêu chuyện thú vị, đó chính là việc gánh những tĩn nước mắm lên ghe bầu hầu hết được thuê bởi những cô gái lứa mười lăm đôi mươi khỏe mạnh, dẻo dai để gánh trên vai 6 đến 10 tĩn một lúc, chính cảnh tượng này đã khiến không biết bao nhiêu chàng trai mê đắm cái hình ảnh các cô gánh tĩn mắm lên ghe này. Thế rồi cũng có biết bao nhiêu chuyện tình được nảy nở từ đây, từ cái bến ghe bầu chở nước mắm rin mà thành. Có người thì lại tới giúp đỡ các cô rồi tiện thể nói chuyện, có người lại ngại ngùng lỡ dở, cứ thế trở thành những giai thoại của tuổi trẻ không thể nào quên được. Đến nỗi còn có những vần thơ câu chữ còn để đến tận bây giờ vẫn còn nghe “Nước mắm ngon nằm sâu đáy hũ, thả miếng đu đủ xuống tận đáy bình, mù u nhuộm thắm bông quỳnh, bao nhiêu gái đẹp anh không nhìn, dạ anh chỉ để thương mình em thôi”. Nói vậy cũng là đủ để mọi người hình dung ra được sự hình thành và phát triển của nghề nước mắm Phan Thiết như thế nào, lịch sử của nghề ra sao. Chính vì vậy mà Phan Thiết luôn tự hào khi kể lại lịch sử nghề nước mắm đã có từ hơn 300 năm tại làng chài Phan Thiết xưa, mà ông tổ nghề là ông Trần Gia Hòa – người đã được đích danh vua Nguyễn ưu ái mà ban tước quan bát phẩm vì ông đã có công khai sanh ra nghề nước mắm cho Việt Nam. Cứ thế mà hình ảnh của những tĩn gốm đựng nước mắm được đậy kín bằng vôi, rồi dán lên mình những chiếc nhãn vuông, sau đó là được chở bằng ghe bầu đi từ sông Cà Ty tới khắp lục tỉnh Nam Kỳ đi tiếp ra tận miền Trung nắng gió, mải miết đến cả miền Bắc xa xôi. Người xưa vẫn quen gọi với nhau rằng loại nước mắm rin nguyên chất được đựng trong tĩn gốm chính là nước mắm Tĩn. Xem thông tin chi tiết sản phẩm và giá Qua thời gian, thương hiệu Nước mắm Tĩn “tái sinh” lại nước mắm truyền thống với công thức 300 năm từ Làng Chài Xưa, những chai nước mắm Tĩn trứ danh đã xuất hiện trở lại, được nghệ nhân nước mắm tạo ra thành nước mắm rin đặc sệt kéo rút trực tiếp từ thùng gỗ ủ chượp, chín chậm trong đủ 12 tháng với từng con cá cơm than đạt chuẩn chất lượng tươi ngon cùng muối tinh khiết. Vì vậy, nếu bạn như đang suy nghĩ cho việc cần một thương hiệu nước mắm cao cấp nhất, chất lượng ngon nhất để đảm bảo cho mỗi bữa ăn của gia đình mình, thì nước mắm Tĩn chính là một lựa chọn xứng đáng tuyệt vời. Nguồn hình sưu tầm Thông Tin Tháng Năm 26, 2021 649 Nước mắm tĩn là gì? Tên gọi từ đâu ra? Những thế hệ 6X trở về trước chắc hẳn đã quá quen thuộc và gần gũi với nước mắm đựng trong tĩn. Tuy nhiên, những khách hàng là thế hệ 7X, 8X và trẻ hơn đều thắc mắc và có chung một câu hỏi “Nước mắm tĩn là nước mắm gì?” “Cái tên này bắt […] Những thế hệ 6X trở về trước chắc hẳn đã quá quen thuộc và gần gũi với nước mắm đựng trong tĩn. Tuy nhiên, những khách hàng là thế hệ 7X, 8X và trẻ hơn đều thắc mắc và có chung một câu hỏi “Nước mắm tĩn là nước mắm gì?” “Cái tên này bắt nguồn từ đâu và có lịch sử như thế nào?” “Tĩn” trước đây là 1 từ trong tiếng địa phương Phan Thiết. Từ này dùng để chỉ 1 bình đất nung thời xưa người ta chưa có chai thủy tinh hay nhựa. Đây là loại thùng rất phổ biến để chứa nước mắm thành phẩm sau khi đã ủ chượp trong thùng gỗ ở Phan Thiết từ năm 1975 trở về trước. Ngược dòng lịch sử, nước mắm bắt nguồn từ nền văn minh cổ đại ở Châu Âu từ hơn 2000 năm trước. Nước mắm lúc này có tên gọi là garum & liquamen. Cho đến những năm đầu của thế kỉ thứ 2, các giao dịch nước mắm mới bắt đầu phát triển và Pompeii trở thành vựa nước mắm lớn nhất nhì La Mã. Đến khoảng thế kỉ IX, cùng với sự phát triển của con đường tơ lụa, nước mắm đã được du nhập vào Chăm Pa nhờ các thương lái Ấn Độ. Đến năm 1631, chúa Nguyễn Phúc Nguyên gả công chúa Nguyễn Phúc Ngọc Khoa cho vua Chăm Pa là Po Romé thì người từ Đàng Ngoài mới vào Đàng Trong. Lúc này, họ học được cách ủ chượp nước mắm lâu đời của người Chăm Pa và lưu truyền nó rộng rãi. Chính vì vậy mà từ “chượp” trong quy trình ủ chượp nước mắm có gốc từ tiếng Chăm. Nước mắm Tĩn là gì? Không phải là nước mắm Phú Quốc mà chính nước mắm Phan Thiết là cái nôi của nghề mắm Việt. Nước mắm Phan Thiết, đều được ủ chượp trong thùng lều gỗ. Nước mắm này sẽ được kéo rút trực tiếp, chiết vào trong tĩn bằng đất nung. Vì vậy mà cái tên nước mắm tĩn được ra đời. Dần được lưu truyền từ sông Cà Ty, được ghe bầu chở đi bán khắp Lục Tỉnh Nam Kỳ. Sau đó đi ra đến tận miền Bắc, miền Trung và còn xuất cả sang các nước lân cận. Thế nhưng, ngay cả những nghệ nhân lâu đời cũng không nhớ những tĩn này đã có từ đời nào và ra đời ra sao. Dự tính rằng ra đời đâu đó đã hơn 300 năm. Những chiếc Tĩn được sản xuất để đựng nước mắm an toàn Ngày xưa, những chiếc Tĩn hầu hết đều được làm bằng đất nung được tráng men. Nắp tĩn được khằng trét kín bằng 1 lớp vôi hoặc hỗn hợp vôi và nước dây tơ hồng. Trét như thế này nước mắm sẽ được bảo quản lâu và không bay mùi. Nghệ nhân dán nhãn vuông trên nắp với dung tích vô quai xách bện bằng dây lác, cói. Đặc biệt, nhờ đựng trong tĩn, nước mắm không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Bên trong cũng được lên men lần thứ 2 nên giữ hoài hương vị đậm đà, quyện sánh tinh tế. Đây là những giọt nước mắm rin nguyên chất làm xiêu lòng biết bao nhiêu thế hệ người Việt. Những chiếc Tĩn xưa Những chiếc tĩn gốm thời xưa thô ráp, được quét vôi trắng bên ngoài và dán nhãn vuông độc quyền. Chúng được xếp đầy ắp dọc theo bờ sông Cà Ty. Hình tượng ấy được bảo tàng nước mắm Làng Chài Xưa mô phỏng & “phục dựng” lại qua chiếc tĩn gốm nhỏ. Những chiếc tĩn này phình ra ở giữa và đựng nước mắm rin nguyên chất đậy kín. Tĩn còn đi kèm quai xách dây thừng độc đáo, in đậm dấu ấn của vùng đất Thiết xưa. Tên gọi nước mắm Tĩn có ý nghĩa gì? Những chiếc tĩn đất nung xếp dọc bờ sông Cà Ty là cảm hứng tên gọi “Nước Mắm Tĩn”. Tên gọi ấy như gợi nhớ về sự tinh tế của nước mắm Phan Thiết ngày xưa. Những giọt ngọt của biển được lên men lần hai khi được đựng trong những tĩn gốm. Nhiều người thắc mắc rằng, thời đó có rất nhiều loại mắm thế! Nhưng tại sao nước mắm tĩn Phan Thiết xưa lại được ưa chuộng đến thế? Lý do vì đó là loại nước mắm rin nguyên chất. Đấy là những giọt nước mắm được ủ chượp từ cá cơm than và muối. Đây là những giọt nước cốt đầu tiên nhỉ ra từng từ thùng lều gỗ. Nước mắm rin từ tĩn có màu nâu cánh gián sánh đặc với hàm lượng đạm cao. Những giọt thành phẩm mang vị ngon đậm đà và hậu vị béo ngọt. Chỉ cần nếm thử thôi bạn cũng khó mà quên được. Cùng tham khảo thêm các công thức pha chế nước chấm ngon tại đây nhé! Có lẽ với rất nhiều người hình ảnh của chai nước mắm truyền thống đã không còn nhớ rõ, hoặc chẳng nhớ những tĩn nước mắm, chai nước mắm nguyên chất như thế nào nữa. Với sự phát triển của thời đại, những thương hiệu nước mắm công nghiệp đã ra đời, cùng với đó là nhiều hương vị mới, thêm những tiện lợi mới để phù hợp với thị trường, với người dùng hơn. Cũng chính vì thế mà nước mắm truyền thống dần dần lui lại về phía sau. Thế nhưng để nói rằng nước mắm truyền thống có sợ bị mai một không, có sợ bị thay thế không, thì câu trả lời là không đâu. Mặc dù nước mắm truyền thống không còn xuất hiện quá nhiều như trước nữa nhưng nó vẫn luôn có một chỗ đứng nhất định, nó vẫn là cần thiết trong những bữa ăn của mỗi gia đình. Vậy bạn có muốn biết thêm những câu chuyện thú vị về nước mắm truyền thống không? Cùng đọc để tìm hiểu thêm nhé. Nước Mắm Truyền Thống – Nguồn Gốc Từ Đâu?Nước Mắm Truyền Thống Du Nhập Như Thế Nào?Nước Mắm Truyền Thống Đến Việt Nam Ra Sao?Như Thế Nào Là Nước Mắm Truyền Thống?Những Thương Hiệu Nước Mắm Truyền Thống Việt Nam1. Nước Mắm Tĩn mắm Khải Hoàn mắm Liên Thành Để tìm hiểu cho ngọn ngành thì thật ngạc nhiên khi nước mắm lại được xuất hiện lần đầu tiên tại đất nước La Mã đấy nhé, thời gian mà người ta phát hiện ra nước mắm có lẽ phải kể đến hơn 2000 năm về trước khi các nhà khoa học đã tìm hiểu và nghiên cứu dựa trên các di tích lịch sử còn lại của đế quốc La Mã và phát hiện ra nước mắm đã có mặt tại đây từ năm thứ 27 trước Công Nguyên, hồi đó người ta còn gọi nước mắm với cái tên Garum, thứ nước gia vị này cũng được đựng trong các vò được làm bằng gốm với những điêu khắc đặc trưng của vùng Địa Trung Hải. Nước Mắm Truyền Thống Và Những Câu Chuyện Chưa Kể Về các làm nước mắm truyền thống cổ xưa này từ thời La Mã người ta cũng có rất nhiều cách để làm, hoặc là họ lấy máu và nội tạng của cá rồi chưng cất lên, hoặc là có thể lấy cả con cá để chưng cất. Trước khi làm nước mắm truyền thống này thì họ sẽ lọc bỏ xương cá rồi có thịt cá và nội tạng cùng ruột của cá vào các bình đựng bằng gốm rồi đổ nước muối vào, sau đó để các nguyên liệu này cho lên men, cách làm này thật ra cũng tương tự với cách làm nước mắm truyền thống lên men của người châu Á, cụ thể là người Việt Nam chúng ta cũng vậy. Sau khi ngâm cá và nước muối đủ thời gian rồi thì người La Mã sẽ tiếp tục đem các bình gốm đi phơi nắng trong nhiều ngày, trong những ngày này họ còn cho vào các bình những loại rau thơm đặc trưng hoặc các loại thảo mộc để làm giảm quá trình vi khuẩn sinh sôi cũng như giảm mùi hôi cho những bình nước mắm truyền thống. Cuối cùng khi cá đã rục và lên men đủ thời gian thì người ta sẽ lọc bỏ bã và chỉ lấy nước cốt để sử dụng như một loại gia vị hoàn hảo cho các món ăn. Nước Mắm Truyền Thống Du Nhập Như Thế Nào? Để biết vì sao Châu Á lại xuất hiện nước mắm truyền thống từ La Mã thì đó là do “con đường tơ lụa”. Khi đế chế của La Mã dẫn sụp đổ thì Garum cũng bắt đầu có nguy cơ biến mất tại Italia, cộng thêm việc cướp biển tràn vào phá bỏ hết tất cả những bình gốm nước mắm và loại bỏ luôn cả những công thức làm nước mắm Garum. Nhưng nếu như vậy thì có lẽ nước mắm truyền thống đã không còn tồn tại nữa rồi, thật may sao khi các thương nhân La Mã đã nhanh tay đem các bình nước mắm này trao đổi khắp nơi bằng con đường tơ lụa. Từ Italia các bình gốm nước mắm đến với Ấn Độ rồi đi qua khắp biển Thái Bình Dương và du nhập vào quốc gia Chăm Pa, cộng thêm với việc các thương gia cũng trao đổi buôn bán với các thương nhân người Trung Quốc cùng đi chung trên con đường tơ lụa, bởi vậy mà nước mắm truyền thống mới có cơ hội để du nhập vào các nước Châu Á, từ Trung Quốc rồi đến Hàn Quốc, Nhật Bản, muộn hơn một chút là các nước ở Đông Nam Á, mọi sự du nhập này đều diễn ra trong vòng khoảng 1000 năm tiếp theo. Nguồn hình Nước mắm Tĩn Nước Mắm Truyền Thống Đến Việt Nam Ra Sao? Có một sự thật là rất nhiều người cho đến bây giờ vẫn nghĩ rằng nước mắm truyền thống của Việt Nam là được người Pháp truyền bá vào bằng thời gian Pháp thuộc trong những năm thế kỷ 20 của thế kỷ trước. Thế nhưng sự thật là nước mắm truyền thống được người Việt Nam học hỏi và phát triển ra từ những người Chăm Pa. Trước khi biết đến nước mắm truyền thống thì người Việt chúng ta cũng đã có rất nhiều loại mắm khô khác nhau, thế nhưng khi thấy người Chăm Pa sau khi sáp nhập vào Đại Việt làm nước mắm này chúng ta đã học hỏi theo. Và không biết vì sao mà chúng ta lại thừa kế được cách làm loại nước mắm thơm ngon nức tiếng, đến mức cả vua chú bên Trung Hoa cũng phải bắt ta cống nạp nước mắm cho họ bằng được. Nếu nói nước mắm truyền thống được nhắc đến chính thức từ lúc nào trong sử sách thì có lẽ nước mắm được tìm thấy trong các văn kiện đời hậu Lê, sâu xa hơn là trong Đại Việt Sử Ký trong bản in năm 1697 đã có nhắc đến nước mắm. Thế nhưng trong các cuốn sách đời vua Tống Chân Tông của nhà Tống lại có ghi chép năm 997 về việc bãi bỏ lệnh cống nạp nước mắm với Đại Việt. Nếu đúng như sách ghi như vậy thì nước mắm truyền thống của nước ta đã ra đời rất sớm, từ trước năm 997. Như Thế Nào Là Nước Mắm Truyền Thống? Sau khi được biết thêm nhiều kiến thức thú vị về nước mắm truyền thống, bạn có biết như thế nào là nước mắm truyền thống không? Thật ra câu trả lời rất đơn giản và rất dễ để bạn có thể so sánh với các loại nước mắm công nghiệp hiện nay. Nước mắm truyền thống nói một cách chính xác là loại nước mắm được làm ra chỉ với duy nhất hai thành phần là Cá và Muối, không sử dụng bất kỳ nguyên liệu hay thành phần nào khác trong quá trình ủ chượp, lên men đến khi ra thành phẩm. Còn nếu như nước mắm trong thành phần có thêm những chất khác thì chính là loại nước mắm công nghiệp đã được pha chế để giữ được hạn sử dụng lâu hoặc điều chỉnh vị cho phù hợp với nhiều cách pha chế khác nhau. Với nước mắm truyền thống của Việt Nam cho đến tận bây giờ vẫn giữ nguyên được công thức từ vài trăm năm trước để làm ra nước mắm nguyên chất. Đó chính là dùng phương pháp có tên Ủ chượp, nguyên liệu chủ yếu sẽ là cá cơm đạt chất lượng và phải qua quá trình kiểm duyệt kĩ lưỡng cùng với muối tinh khiết, sau đó sẽ ủ chung hai nguyên liệu này trong các thùng bằng gỗ để lên men trong vòng 12 tháng hoặc hơn. Khi nguyên liệu trong thùng chượp đủ chín sẽ chảy ra nước mắm tĩn đạt chuẩn chất lượng, đủ độ đạm sánh và có vị mặn đặc trưng nhưng hậu ngọt đọng lại. Những Thương Hiệu Nước Mắm Truyền Thống Việt Nam Sau lịch sử hình thành và phát triển lên đến gần 300 năm chiều dài của nước mắm truyền thống thì cho đến tận ngày nay vẫn còn rất nhiều nơi giữ được nghề, vẫn sử dụng các công thức truyền thống để tạo nên nước mắm thơm ngon. Và phải kể đến nhiều thương hiệu nước mắm truyền thống có tiếng tại Việt Nam như 1. Nước Mắm Tĩn Đây là một thương hiệu cho đến nay rất biết trân trọng và giữ gìn bản sắc cũng như cội nguồn của nước mắm truyền thống, không những sản xuất nên những loại nước mắm ngon mà còn cho ra dòng nước mắm tĩn được đựng trong bình gốm tĩn giống như những năm tháng thịnh vượng nhất của nước mắm, các ghe thuyền đầy ắp những tĩn nước mắm bằng gốm vượt sông vượt đường đi khắp lục tỉnh nam kỳ. Thương hiệu nước mắm Tĩn cũng là thương hiệu xuất phát từ làng chài Phan Thiết, nơi có ông tổ nghề Trần Gia Hòa – người đã được vua Nguyễn công nhận và ban cho chức quan bát phẩm vì đã có công khai sinh ra nghề nước mắm tại Việt Nam, ngoài ra tại Phan Thiết bạn cũng có thể tới Bảo tàng nước mắm Làng Chài Xưa để hiểu rõ hơn về lịch sử nước mắm truyền thống cũng như được trực tiếp tham gia, nếm thử vào các quá trình làm nước mắm. mắm Khải Hoàn Đây cũng là một thương hiệu nước mắm truyền thống lâu đời được khai sinh ra từ đảo Phú Quốc, thương hiệu này cũng đã có thâm niên trên 40 năm trong nghề sản xuất nước mắm rồi. Nước mắm Khải Hoàn được bà Trần Thị Ba đứng lên gây dựng cho dòng họ, ngoài việc sử dụng công thức phổ biến bà cũng có nhiều công thức gia truyền bí mật để tạo nên thương hiệu nước mắm vừa có chất lượng tốt mà lại có thêm hương vị cực kỳ đặc trưng. Cho đến bây giờ thương hiệu nước mắm Khải Hoàn đã có hơn 06 loại nước mắm với các độ đạm khác nhau để phù hợp hơn với người tiêu dùng cũng như mục đích tặng quà hay sử dụng. mắm Liên Thành Nếu hỏi thương hiệu nước mắm truyền thống nào của Việt Nam là lâu đời nhất còn tồn tại cho đến tận bây giờ thì câu trả lời chắc chắn sẽ là thương hiệu nước mắm Liên Thành rồi, đây cũng chính là nhận định của nhà sử học Dương Trung Quốc dành cho thương hiệu nước mắm này với trên 100 năm tuổi. Mặc dù đã qua rất nhiều thời gian thế nhưng chất lượng nước mắm của Liên Thành vẫn không hề có sự giảm sút mà ngày càng thay đổi để phù hợp hơn với thị yếu người dùng. Hiện tại thì thương hiệu này có đến 04 loại nước mắm chính với từng dòng riêng sở hữu chất lượng khác nhau để phù hợp với từng dòng khách sử dụng cũng như giá tiền. mắm Cát Hải Đây là thương hiệu được sản xuất tại huyện đảo Cát Hải của thành phố Hải Phòng, thương hiệu này cũng đã có tuổi đời trên 60 năm tuổi rồi, và có lẽ thương hiệu nước mắm truyền thống này nổi tiếng hơn ở ngoài mạn Bắc. Với đặc điểm trời phú cho ngư trường lớn tại Cát Hải, Bạch Long Vỹ mà nơi đây có được lượng cá cơm dồi dào để sử dụng làm nước mắm, cũng chính vì thế mà nước mắm của thương hiệu này cũng có được vị rất đặc trưng không nơi nào có được. Vậy là chúng ta đã vừa tìm hiểu thêm thật nhiều thông tin về nước mắm truyền thống của thế giới cũng như nước mắm được ra đời, hình thành ở Việt Nam như thế nào. Hy vọng qua bài viết này các bạn sẽ hiểu thêm về nước mắm truyền thống cũng như trân trọng và yêu thêm về thứ gia vị đặc biệt đặc trưng này nhé. Câu chuyện về nguồn gốc của nước mắm - Nước mắm bắt nguồn từ đâu và có từ bao giờ? Nước mắm là loại gia vị không thể thiếu trong bữa cơm của mọi gia đình người Việt. Sự gắn bó và phổ biến của nước mắm với đời sống khiến cho nhiều người cứ đinh ninh rằng nước mắm của người Châu Á phát minh ra. Tuy nhiên sự thật lại không phải thế. Vậy nước mắm bắt nguồn từ đâu và có từ bao giờ? Câu chuyện về nguồn gốc của nước mắm mà Vạn Hoa chia sẻ ngày hôm nay sẽ giúp bạn giải đáp chính xác vấn đề Nước mắm trên thế giới có từ bao giờ?La Mã là nơi xuất hiện nước mắm đầu tiênLịch sử của nước mắm trên thế giới là câu chuyện kể của 2000 năm về trước. Các nhà khoa học dựa trên những di tích còn sót lại tìm được cho rằng nước mắm có nguồn gốc từ thời Đế quốc La Mã, tức là từ năm thứ 27 trước CN, có tên gọi là garum. Garum thời đó thường được đựng trong các vò gốm cổ đặc trưng vùng Địa Trung Hải. Những dấu vết về garum được tìm thấy đầu tiên trong những chiếc vò cổ trên các con tàu bị đắm ở Hy Lạp. Về sau, người ta tiếp tục phát hiện thêm các xưởng sản xuất Garum cổ tại Ý, với qui mô nhà xưởng lớn nhất là ở Pompeii. Ngày nay, trong bảo tàng ở thành phố Pompeii vẫn còn trưng bày các bình gốm đựng Garum. Cách người La Mã làm garumCách người La Mã cổ đại chế biến garum thời kỳ đó cũng khá đa dạng. Họ có thể chưng cất nguyên con hoặc chỉ dùng máu và nội tạng của con cá. Nguyên liệu càng tốt thì garum lạ càng đắt tiền. Trong đó cách làm phố biến nhất là cá sau khi đánh bắt về họ sẽ tiến hành lọc bỏ xương cá rồi cho cá cùng máu cá và ruột cá vào trong bình gốm có nước muối. Cách ủ cá với nước muối để lên men giống với nguyên tắc là nước mắm của người châu Á hiện tại tuy nhiên thời đó người La Mã dùng ít muối hơn. Ngoài ra họ cũng cho các loại rau mùi như lá kinh giới và một số loại thảo dược khác để giảm mùi hôi, ngăn ngừa vi khuẩn phát triển và gia tăng hương vị cho garum. Tiếp đó các bình gốm đựng garum sẽ được đem đi phơi nắng nhiều ngày. Sau khi cá rục, lên men và dậy mùi hoàn hảo, họ sẽ gạn, ép lấy nước cốt vào một chiếc hũ riêng để sử dụng. Giá của garumVào thời đấy, người La Mã niêm yết giá cụ thể cho từng loại garum. Giống như rượu vang, garum thời đó có nhiều loại khác nhau, dùng cho các tầng lớp, đẳng cấp khác nhau. Tầng lớp quý tộc, giàu có sẽ dùng loại garum được lên men từ cá thu có tên là garum nigrum hay còn gọi là Garum đen. Đây là loại garum ngon nhất thời bấy giờ. Còn những người dân lao động hoặc nô lệ nghèo khổ thì chỉ dùng garum được lên men từ ruột cá hay vây cả. Chất lượng tất nhiên không thể so sánh được với loại garum thượng hạng. Người ta cho rằng, do sự quý hiếm của muối ở Châu Âu thời đó mà garum ra đời đã cứu cánh cho những người dân nghèo khổ lúc bấy giờ. Tuy nhiên giá của một bình garum thời đó không hề rẻ. Với những bình garum thượng hạng tính theo đồng tiền ngày nay có thể lên đến 500$. Loại bình đựng garum thời La MãNgười La Mã xưa hay đựng garum trong các kiểu bình amphorae. Loại bình này có dạng đáy nhọn với 3 ưu điểm nổi bật đó là dễ cố định trên bề mặt mềm như đất cát, dễ vận chuyển đi xa bằng đường biển khi xếp chồng lên nhau và cuối cùng là phù hợp với kỹ thuật thời đó chuộng kiểu bình đáy nhọn ít bị vỡ ở điểm liên kết giữa đáy bình và thành bình. Garum và con đường tơ lụaGarum dần biến mất ở Italia khi đế quốc La Mã sụp đổ và bọn cướp biển tàn bạo sẵn sàng đốt phá, triệt tiêu tất cả công thức chế biến. Nhưng may mắn là garum được các thương nhân La Mã đem đi trao đổi, buôn bán với các quốc gia khác trên thế giới thông qua con đường tơ lụa nổi tiếng trên biển. Các nhà khoa học tìm thấy dấu vết từ chặng hành trình của những bình garm xuất phát từ cực tây thành Roma, men theo bờ biển nam Ấn Độ, vào đến biển Thái Bình Dương và đến quốc gia Chăm Pa. Một nghiên cứu khác lại cho rằng người La Mã đã thực hiện giao dịch với các thương nhân người Trung Hoa ở con đường tơ lụa. Nhờ đó mà nước mắm đã du nhập vào phương Đông, đầu tiên là tại Trung Hoa. Sau đó lan dần đến Hàn Quốc, Nhật Bản, rồi đến khu vực Đông Nam Á trong vòng năm sau đó. 2. Nguồn gốc của nước mắm ở Việt NamNước mắm Việt Nam có từ bao giờ?Tiếp nối câu chuyện về garum trên con đường tơ lụa. Nhiều người lầm tưởng rằng nước mắm cho người Pháp du nhập vào nước ta từ thời Pháp thuộc bởi có tài liệu từ những năm 20 của thế kỷ 20 cho rằng nước mắm cho một người Pháp biên soạn. Sự thật là người Việt ta biết đến garum và học được cách làm garum từ người Chăm Pa. Kể từ năm 1963, khi vương quốc Chăm Pa sáp nhập hoàn toàn vào Đại Việt thì garum mới dần trở nên phổ biến trong đời sống nước dân nước ta. Trước đây nước ta đã có nhiều loại mắm khô nên khi thấy garum có dạng lỏng người dân đặt lên khác là mắm nước, về sau gọi quen là nước mắm. Một số nghiên cứu lịch sử khác cho rằng vào trước năm 997, người Việt đã biết làm, dùng nước mắm. Thứ nước chấm cho người Việt ta sáng tạo ra lúc bấy giờ chắc hẳn phải là một loại đặc sản có tiếng, hiếm có khó tìm nên các vua chúa Trung Hoa cách xa vạn dặm đường cũng ngửi thấy mùi thơm mà bắt nước ta phải cống nộp hằng năm cho họ. Việt Nam không phải là quốc gia duy nhất trong khu vực Đông Nam Á biết làm nước mắm. Nhiều quốc gia khác cũng có sản phẩm cá và muối lên men giống với nước mắm nhưng tên gọi mỗi nơi lại khác nhau. Tuy thiên thông qua những bằng chứng lịch sử thu thập được thì có thể khẳng định nước mắm của Việt Nam xuất hiện đầu tiên và lâu đời nhất. Theo thời gian, nước mắm dần trở nên phổ biến. Hầu như địa phương nào có biển đều phát triển nghề làm nước mắm. Đầu tiên chỉ làm cho nhà, chia sẻ với bà con làng xóm ăn. Dần dần nước mắm trở thành một sản phẩm buôn bán, giao thương không chỉ ở trong nước mà cả nước ngoài. Nhờ vậy chúng ta gìn giữ được giọt mắm Việt dù trải qua bao thăng trầm bể dâu của lịch sử. Nước mắm giờ đây đã đi ra ngoài biên giới quốc gia, là niềm tự hào của đất nước ta, dân tộc ta trước bạn bè thế giới. Nước mắm trong tài liệu lịch sửĐi tìm nguồn gốc của nước mắm, phong phú và chính cống nhất phải kể đến các văn kiện lịch sử từ đời hậu Lê. Đại Việt sử ký toàn tư bản khắc in vào năm 1697 là cuốn Việt sử đầu tiên có đề cập đến nước mắm. Trong cuốn sách có viết năm 997 vua Tống Chân Tông của nhà Tống đã bãi bỏ lệnh cống nạp nước mắm và các triều điều Trung Hoa trước đó đã ban bố với Đại Việt. Như vậy, ý kiến cho rằng người Việt đã sản xuất nước mắm từ trước năm 997 ở trên là hoàn toàn có căn cứ. Bên cạnh đó, nhiều tài liệu lịch sử khác có ghi nhận sự xuất hiện của nước mắm như Phủ Biên Tạp Lục của Lê Quý Đôn, lịch Triều Hiến Chương Loại Chí của Phan Huy Chú, Gia Định Thành Thông Chí của Trịnh Hoài Đức, Khâm Định Đại Nam Hội Điển Sự Lệ và Đại Nam Nhất Thống Chí… Qua từng thời đại vua chúa khác nhau, chúng ta thấy được sự phổ biến và nổi tiếng của nước mắm. Thậm chí, thứ gia vị bình dân này còn là vật cống phẩm như một loại sưu thuế. Sử Việt ghi chép lại, thời Lê mạt, nước mắm Hàm Hương vùng Cảnh Dương Quảng Bình được vua Lê – chúa Trịnh coi là vật phẩm cống. Nước mắm từ Nam Định và Ninh Bình là vật phẩm nộp thuế biệt nạp cho triều đình dưới triều vua Minh Mạng. 3. Nguồn gốc nước mắm ở một số quốc gia trên thế giớiPhápTừ 2000 năm trước, người Pháp ở vùng Bretagne cũng biết làm và sử dụng “nước mắm”. Theo TS. Françoise Coulon, quản thủ ở Bảo tàng Mỹ thuật Rennes, thủ phủ của vùng Bretagne, thì từ đầu Công nguyên, cư dân cổ đại ở Bretagne đã biết cách làm ra nước mắm bằng cách ướp cá biển với muối để chiết ra một thứ nước cốt mà họ gọi là garum. Garum được dùng như một thứ thực phẩm khá phổ biến thời bấy ĐiểnThụy Điển cũng là một trong số quốc gia có lịch sử chế biến và sử dụng nước mắm lâu đời. Nước mắm của họ có tên gọi tên, là surstromming. Surstromming được làm từ herrings - một loại cá nhỏ. Sau khi đánh bắt, người Thụy Điển sẽ bỏ cá herrings vào trong chiếc thùng gỗ lớn và cho muối vào để ướp. 48 giờ sau khi ướp, cá bắt đầu mềm thì người ta ngắt đầu cá và vứt bỏ phần ruột, cho thêm muối vào và ướp tiếp đến khi cá dậy mùi và mục dần. Tuy nhiên, người dân Thụy Điển không chiết lấy nước cốt để để sử dụng mà dùng như một loại thức ăn, họ thích dùng món này với bia hoặc rượu mạnh. Do đó, nó giống với cách làm mắm của người Việt mình hơn là nước mắmHàn QuốcNhắc đến Hàn Quốc, chúng ta sẽ nghĩ ngay đến kim chi nổi tiếng đã làm nên thương hiệu cho quốc gia này. Người Hàn Quốc thích muối các loại rau củ trong những chum vại lớn và dùng làm món ăn kèm trong bữa cơm. Trong đó phổ biến nhất là món kim chi cải thảo được làm từ cải thảo, bột ớt, hành lá, bột nếp, củ cải, cà rốt...và một loại gia vị không thể thiếu chính là mochi aek chok. Đây một thứ “nước mắm” của xứ kimchi. Mochi aek chok được làm từ cá cơm với quy trình và cách thức tương tự như cách làm nước mắm của người Việt nhưng người Hàn chỉ dùng nó để muối kim chi mà không dùng để ăn như người Việt mình. Nước mắm là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần và văn hóa ẩm thực của người Việt. Thật khó có thể tưởng tượng nổi một ngày nào đó mâm cơm trên bàn thiếu đi hương vị của nước mắm truyền sức khỏe gia đình của bạn! Hãy sử dụng gia vị sạch trong mỗi bữa ăn. Nói tới nước mắm thì ắt hẳn người Việt nào cũng biết, nhưng hỏi nguồn gốc nước mắm ở đâu thì đảm bảo phần lớn mọi người sẽ trả lời sai. Nhiều người cho rằng Việt Nam chính là cái nôi của nước mắm bởi văn hóa sử dụng nước mắm nơi đây, đa phần người khác thì tin nước mắm xuất xứ đâu đó ở vùng Châu Á. Tuy nhiên những nhận định trên đều sai hết cả rồi, muốn biết nước mắm có nguồn gốc ở đâu, mời bạn đọc bài viết dưới đây. 1. Sự ra đời của nước mắm Theo nhiều sử sách, ở thời Đế quốc La Mã từ năm thứ 27 trước CN đã tồn tại một thứ nước mặn dùng làm gia vị được gọi là garum. Tương tự như nước mắm của châu Á hiện tại, loại nước này cũng được chưng cất bằng cách ướp cá với muối rồi ủ cho lên men. Tuy nhiên, tỷ lệ muối dùng làm garum lại ít hơn đáng kể, chỉ có 15% lượng muối so với tỷ lệ 41 hay 31 như ngày nay. Điều này khiến cho garum chứa nhiều dưỡng chất và đậm đà hơn. Có nhiều nguồn tin xác thực điều này. Cụ thể, các nhà khảo cổ đã tìm thấy nhiều tài liệu trong giai đoạn thế kỷ III đến thế kỷ IV đề cập đến “garum”, dấu vết xương cá trong một nhà máy sản xuất “garum” ở Pompeii, một thành bang của La Mã cổ đại, thuộc nước Ý ngày nay. Từ Ý, nước mắm đã lan tỏa đến Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và sang cả Bắc Phi. Một tấm khảm khai quật được từ phần nền một cửa hiệu bán garum ở Pompeii, thành phố bị núi lửa chôn vùi vào năm 79 sau CN, cho thấy nước mắm đã trở nên phổ biến như thế nào vào thời đó Cũng giống như hiện tại, nguyên liệu chưng cất mắm cũng khá đa dạng, dàn trải từ cá ngừ, cá thu, cá trống và cá mòi… Tuy nhiên, garum còn phong phú hơn ở cách chế biến khi nhiều người chỉ sử dụng nội tạng và máu của cá bên cạnh việc chưng cả nguyên con. Thảo dược hoặc lá kinh giới là nguyên liệu được chọn để thêm vào sau khi chưng cất để tăng hương vị và ngăn ngừa vi khuẩn phát triển. Ở Việt Nam hiện tại, người ta dùng mật ong hoặc chút thơm dứa để thay vai trò của những thảo dược này. Hình ảnh hũ mắm trang trí trên nền một cửa hàng Garum ở Pompeii Garum được phân tầng về chất lượng cũng như giá thành cho các đối tượng sử dụng khác nhau. Có những loại rất rẻ để ai cũng mua được, thường được dành cho nô lệ, cũng có những chai garum thượng hảo hạng dành cho giới quý tộc có thể lên đến một số tiền tương đương với 500 đô hơn 11 triệu đồng ngày nay. Cứ như thế, garum hay chính là nước mắm cổ đã trở thành một phần quan trọng trong ẩm thực và phổ biến như rượu ở La Mã thời đó. Người ta còn pha nước mắm với rượu, mật ong, dầu ô-liu, giấm hoặc thảo mộc để thành một loại nước chấm hỗn hợp. Dần dần, garum lan tỏa sang nhiều quốc gia khác, tới mỗi vùng lại được thêm thắt và biến đổi một chút để phục vụ cho người dân ở đó và trở thành một phần văn hóa ẩm thực của đất nước bản địa. Một vài biến thể của garum ở các nước phương Tây vẫn tồn tại và được ưa chuộng mãi về sau, đơn cử là Colatura di alici của Ý. 2. Đế chế “Garum” sụp đổ Tuy nhiên, cùng với sự sụp đổ của đế chế La Mã vào thế kỷ V, nước mắm cổ đại cũng dần chìm vào quên lãng. Theo các nhà nghiên cứu, khi nhà nước La Mã suy vong, muối bỗng trở nên đắt đỏ bởi nhà nước sau đó đã đặt mức thuế rất cao cho muối. Điều này làm ngành sản xuất nước mắm lâm vào khó khăn, đình trệ rồi phá sản. Chưa kể, nạn cướp biển tràn lan cũng là một trong những lý do của việc nghề sản xuất mắm ở Tây Phương biến mất. Thiếu sự bảo vệ của nhà nước, các thành phố ven biển bị bọn cướp biển hung hăng phá hoại gần như toàn bộ, ngành chế biến thủy hải sản huy hoàng một thời cũng vì thế mà tiêu vong. Do tính chất nhạy cảm của thời kì biến động này, ngày nay nhiều nhà hàng ở Tây Phương thậm chí còn khuyến cáo đầu bếp của mình không dùng nước mắm cho các món Tây như một việc hiển nhiên. Chính vì thế mà cái tên Garum lừng lẫy một thời của đế chế La Mã ngày càng bị lãng quên và chỉ còn nằm trong phần lịch sử ít được biết đến của nhân loại. May mắn thay, nước mắm vẫn tìm được đường để tiếp tục sứ mệnh phục vụ cho tinh hoa ẩm thực của con người. Nhiều sử sách cho rằng, nhờ vào việc giao dịch và trao đổi hàng hóa với người Trung Hoa trên Con Đường Tơ Lụa từ trước đó, nước mắm đã du nhập vào phương Đông, đầu tiên là tại Trung Hoa, sau đó lan dần đến Hàn Quốc, Nhật Bản, rồi đến khu vực Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam trước khi bị “triệt tiêu” hoàn toàn ở châu Âu. Ở phương Đông, nước mắm có mặt ở Thái Lan với tên gọi “nam-pla”, ở Trung Quốc là “yu lu”, ở Indonesia là “kecap ikan”, ở Phillipines là “patis”…Và người châu Á, tất nhiên, đã rất biết cách tận dụng và duy trì “garum”, để từ đó phát triển thành những gia vị đặc trưng cho mỗi quốc gia. Vậy chắc bạn đã hiểu thật ra những giọt nước mắm đầu tiên bắt nguồn từ đâu rồi nhỉ? Vâng, châu Âu chính là cái nôi của nước mắm. Nhưng có một lẽ tất yếu là, dù có xuất phát từ đâu đi chăng nữa thì nước mắm vẫn là loại gia vị quốc hồn quốc túy của dân tộc Việt, được các thế hệ người Việt nâng niu và tự hào và không thể sống thiếu.

nước mắm có nguồn gốc từ đâu